- प्राधिकरण नागरी सुरक्षा कृती समितीच्या पर्यावरण विभागाचं संशोधन…
न्यूज पीसीएमसी नेटवर्क
पिंपरी (दि. १७ सप्टेंबर २०२१) :- काही वर्षांपूर्वी राज्यात तुरळक ठिकाणी दिसणारी जायंट आफ्रिकन स्नेल ही गोगलगाय प्रजाती आता राज्यात सर्वच ठिकाणी आढळून येत आहे. एरवी शहरात क्वचितच दिसणारी ही शंखधारी गोगलगाय आता शहरी भागात दरवर्षी दिसणे ही धोक्याची घंटा असणार आहे. या संदर्भात गेल्या अनेक वर्षांपासून प्राधिकरण नागरी सुरक्षा कृती समितीच्या पर्यावरण विभागाचा एक अभ्यास गट पर्यावरण अभ्यासक विजय पाटील यांच्या मार्गदर्शनाखाली शहरात कार्यरत आहे.
विजय मुनोत, बाबासाहेब घाळी, संतोष चव्हाण, अर्चना घाळी दाभोळकर, विजय जगताप यांचा अभ्यास गटात समावेश आहे. पिंपरी चिंचवड शहर व आसपासच्या परिसरात गेल्या ८ वर्षांपासून ह्या धोकादायक प्रजातीचे निरीक्षण हे अभ्यासक करीत आहेत. महाराष्ट्रात ही गोगलगाय इतर राज्यातुन शेतकी साहित्य, अवजारे, खाद्यसामुग्री पॅकिंग साहित्य, जंगलातील लाकडे वाहतूक या सोबत ने-आण करताना पोहचली असावी. सर्वात प्रथम भारतात केरळ राज्यात इंग्रजांच्या सत्ता कालावधीत १८६० मध्ये आफ्रिका देशातून आली असण्याची शक्यता अभ्यासक वर्तवतात.
या संदर्भात पर्यावरण अभ्यासक विजय पाटील म्हणाले,” सप्टेंबर महिन्याच्या सुरुवातीस आपल्या शहर परिसरात ह्या गोगलगायीचे दर्शन झाले आहे. निगडी परिसर व देहूगाव रोड परिसरात मोठ्या प्रमाणात ह्या गोगलगायी दिसून आल्या आहेत. रस्त्याच्या कडेला गवतात व बांधावर, कंपाउंडवर मोठ्या संख्येने त्याची संख्या निदर्शनाश आली आहे. परंतु, ह्या गोगलगाय दिसून येणे म्हणजे चिंतेत भर टाकण्यासारखे आहे. जायंट आफ्रिकन स्नेल शास्त्रीय नाव “अचेटीना फुलीका” ही जगात मानवासाठी धोकादायक प्रजातीमध्ये गणली जाते.
१९७० ते २००५ मध्ये केरळ राज्यात तिचा प्रसार वेगाने झाल्याने तेथील सरकारला त्या गोगलगायी नष्ट करण्यासाठी लाखो रुपये खर्चून विशेष मोहीम राबवावी लागली. गोगलगाईमध्ये विषारी तत्वे आढळून येत असल्याने मानवी आरोग्यासाठी विशेषतः लहान मुलांसाठी ही प्रजाती अतिशय धोकादायक आहे. शेतकऱ्यांसाठी सुद्धा ती विनाशकच ठरते. शेतच्याशेत रात्रीतून ह्या आफ्रिकन जायंट स्नेल फस्त करून टाकतात. ह्यांचा जन्मदर वेगाने वाढत जातो एक गोगलगाय वर्षाला साधारण ४०० च्या आसपास अंडी देते. भाजीपाला, फुल व फळझाडे, शेतीतील सर्व पिके व जवळजवळ ५०० प्रकारच्या वनस्पतीं ह्या गोगलगाय खातात. झाडांची पाने ह्या वेगाने कुरतडून फस्त करतात. चिकट द्रव व विष्ठा ह्यामध्ये घातक विषारी विषाणू असतात ते मानवी आरोग्यास धोकादायक ठरते. ह्यांच्या अंगावर साधारण ५ ते ६ सेंटीमीटर आकाराचा मोठा पट्टेदार शंक असतो म्हणून ह्यांना “महाकाय शंखी गोगलगाय” सुद्धा संबोधतात.
सर्वात प्रथम ७ वर्षांपूर्वी चाकण बजाज ऑटो कंपनी परिसरात ह्या महाकाय गोगलगाय चे दर्शन झाले. त्यानंतर, पुणे शहरातील काही भागात, बारामती परिसरात, मावळ भागात तसेच देहूरोड परिसरात ह्या गोगलगायींचे दर्शन झाले. राज्यात नाशिक, नागपूर येथेही ह्या गोगलगायी आढळून आल्या आहेत. पावसाळ्याच्या सुरुवातीला ह्यांचा प्रजनन दर वेगाने वाढतो. ऑगस्ट – सप्टेंबर महिन्यात ह्या शेकडोंच्या संख्येने नजरेस पडतात. डिटर्जंट पॉवडर, चुन्याचे पाणी व मीठ वापरून शेतकरी आपल्या शेतातील ह्या गोगलगायींच्या टोळीवर नियंत्रण आणू शकतो. शक्यतो ह्या गोगलगायींना हातानी स्पर्श करू नये.”